Nowa książka naukowa wydana przez ISRL PAN w Poznaniu

Szczegóły

Poprawiono: piątek, 23, lipiec 2021 08:51

Monografia Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, której wydawcą jest nasz Instytut, została już wydrukowana. Została ona przygotowana pod patronatem Polskiego Towarzystwa Mykologicznego (www.ptmyk.pl).

Przygotowanie i druk książki zostały dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu Doskonała Nauka – dofinansowanie monografii naukowych (umowa nr DNM/SP/468952/2020), a także przez Polskie Towarzystwo Mykologiczne w związku z realizacją jego celów statutowych.

Jest to pierwsze tak obszerne opracowanie (512 str.) dotyczące chronionych w Polsce gatunków grzybów. Monografia zawiera fotografie i opisy owocników wszystkich (117) gatunków chronionych, krytyczną analizę ich rozmieszczenia w Polsce, określenie zagrożeń dotyczących poszczególnych gatunków i rekomendacje działań ochronnych. Książka jest kierowana do szerokiego grona odbiorców, w tym teoretyków i praktyków mających bezpośredni wpływ na ochronę różnorodności przyrodniczej Polski.

Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne - link do pobrania książki

Monografia jest wynikiem pracy 20. autorów z różnych polskich ośrodków akademickich oraz mykologów-amatorów. Wśród autorów i redaktorek książki są dwie mykolożki z ISRL PAN: dr Anna Kujawa i dr hab. Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, prof. ISRL.

Autorzy wyrażają wdzięczność Panom Profesorom Stefanowi Friedrichowi i Andrzejowi Grzywaczowi za wnikliwą recenzję przedwydawniczą. Redaktorki i autorzy bardzo dziękują również polskim i zagranicznym autorom zdjęć, które bardzo wzbogaciły książkę, a także Instytutowi Botaniki im. W. Szafera PAN w Krakowie za udostępnienie podkładu mapowego wykorzystanego do przedstawienia rozmieszczenia gatunków chronionych w Polsce.

Osoby zainteresowane książką proszone są o kontakt z dr Anną Kujawą (e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.).

Prof. dr hab. Lech Wojciech Szajdak uhonorowany godnością „Lidera Pracy Organicznej” oraz „Statuetką Honorowego Hipolita”

Szczegóły

Poprawiono: czwartek, 24, czerwiec 2021 11:47

Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego oraz Kapituła „Honorowego Hipolita” uhonorowały prof. dr hab. Lecha Szajdaka godnością „Lidera Pracy Organicznej” w uznaniu jego działalności zawodowej, naukowej, charytatywnej i społecznej w krzewieniu idei pracy organicznej. Ponadto została mu nadana „Statuetka Honorowego Hipolita”.

Nowa monografia prof. dr hab. Lecha Wojciecha Szajdaka

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 21, czerwiec 2021 10:16

Pod redakcją prof. dr hab. Lecha Wojciecha Szajdaka 18 czerwca 2021 roku w prestiżowym wydawnictwie CRC Press, Francis and Taylor Group, ukazało się 1. wydanie monografii pt. „Nitrogen in Agricultural Landscape” ISBN 9780367343156.

https://www.routledge.com/Nitrogen-in-Agricultural-Landscape/Szajdak/p/book/9780367343156

Książka omawia w wielu aspektach problematykę związaną z wpływem rolnictwa na środowisko. Wśród zagadnień poruszanych w monografii szczegółowo przedstawiony został wpływ uproszczenia struktury agroekosystemów na zwiększone ryzyko wymywania azotowych związków mineralnych i organicznych o zdefiniowanej i niezdefiniowanej strukturze chemicznej z gleb, erozji wietrznej i wodnej oraz uwalniania z gleby do atmosfery lotnych azotowych substancji chemicznych. W książce związki azotowe są przedmiotem zainteresowania nie tylko, jako substancje odżywcze dla uprawianych roślin, ale także, jako potencjalne zanieczyszczenie środowiska. Wiedza na temat procesów i mechanizmów przemian związków azotowych jest nie tylko niezwykle pożądana w celu optymalizacji wzrostu uprawianych roślin i spodziewanych plonów a także zminimalizowania środowiskowych skutków ubocznych wywieranych przez te substancje. Książka zawiera również informacje o funkcji barier biogeochemicznych w postaci pasów zadrzewień, skutecznie obniżających stężenia różnych form azotu w wodach gruntowych w krajobrazie rolniczym.

Profesorowi Lechowi W. Szajdakowi udało się zaprosić do współpracy przy opracowaniu tej książki specjalistów zajmujących się od wielu lat tą problematyką. Ponadto zagadnienia kluczowe dla przemian azotu w glebie zaprezentowane zostały zarówno w odniesieniu do gleb mineralnych i organicznych, co nie jest powszechnie przedstawiane w literaturze, z uwagi na odmienne procesy i mechanizmy zachodzące w ww. glebach.

Międzynarodowa konferencja "AGRICULTURE 2021"

Szczegóły

Poprawiono: czwartek, 22, kwiecień 2021 09:12

Kondolencje - zmarł prof. dr hab. Jerzy Lipa

Szczegóły

Poprawiono: czwartek, 01, kwiecień 2021 18:13

Metody termiczne, elektronowego rezonansu paramagnetycznego oraz spektrofotometryczne w świetle widzialnym w badaniach torfów niezmeliorowanych i meliorowanych (Molecules, IF 3.267)

Szczegóły

Poprawiono: wtorek, 16, luty 2021 14:41

Celem badań była ocena składu materii organicznej i struktury molekularnej kwasów humusowych (HA) z gleb organicznych torfowisk niemeliorowanych i meliorowanych. Badania przeprowadzono na torfowisku niemeliorowanym oraz zmeliorowanym, gdzie torf uległ przekształceniu w mursz. Próbki gleb poddano badaniom w oparciu o metody termiczne, spektrofotometryczne w świetle widzialnym oraz elektronowego rezonansu paramagnetycznego. Stwierdzono, że melioracja powoduje zmianę właściwości koloidów i białek glebowych z hydrofilnych na hydrofobowe oraz istotnie zmienia skład chemiczny i właściwości fizykochemiczne HA. Przekształcenie torfowisk niemeliorowanych w meliorowane (modyfikacja właściwości beztlenowych i tlenowych) doprowadziło do wzrostu stopnia rozkładu i ubytku materii organicznej, co zostało potwierdzono oznaczonymi niższymi zawartościami TOC, zmniejszonymi wartościami C/N oraz wyższymi wartościami E4/E6. Te rezultaty łączyły się z parametrami elektronowego rezonansu paramagnetycznego oraz właściwościami termicznymi wyizolowanych HA. Tym samym metody analizy termicznej wraz z właściwościami optycznymi i paramagnetycznym są odpowiednimi oraz skutecznymi narzędziami do badania relacji struktura-właściwość, które charakteryzują pochodzenie i proces tworzenia HA w różnych warunkach środowiskowych gleb organicznych.

Szajdak L.W., Jezierski A., Wegner K., Meysner T., Szczepański M. 2020. Influence of drainage on peat organic matter: implications for development, stability, and transformation. Molecules 2020. 25(11), 2587. https://doi.org/10.3390/molecules25112587

Zawartość kwasu indolilo-3-octowego w różnych typach torfów

Szczegóły

Poprawiono: wtorek, 16, luty 2021 14:37

Kwas indolilo-3-octowy (IAA) jest auksyną/fitohormonem istotnie wpływającym na kiełkowanie nasion oraz wzrost roślin. Torfy stanowią zasadniczy składnik do produkcji substratów oraz podłoży dla specjalistycznych hodowli i upraw ogrodniczych. Materiał do badań stanowiły polskie i rosyjskie torfy. Celem badań było określenie związku między zawartością IAA a typem torfu.

Stwierdzono, że wysokie zawartości IAA (˃200 μg kg-1) oznaczono w: Eriophoro-Sphagneti, Sphagno-Cariceti, Cariceti, woody-sedge, wood-cotton grass, sedge-Sphagnum, Sphagnum.
Natomiast niskie stężenia IAA (˂200 μg kg-1) stwierdzono w Sphagnum, wood-sedge, sedge-Schauchzeria, herbaceous (Equisetum). Ponadto wykazano związek między stopniem rozkładu torfu i zawartością IAA oraz stwierdzono podwyższone stężenia IAA w wyższych poziomach torfowiska niż w niższych. Nie stwierdzono wpływu melioracji torfowiska na zawartość IAA.

Kwas indolilo-3-octowy

Szajdak, L.W., Szczepański, M., Meysner, T. 2020. The effect of botanical composition of vegetation cover and peat-forming species on the concentration of indole-3-acetic acid and chemical compounds in peat. Mires and Peat, 26, 30, 14. (IF 1.862). https://doi.org/10.19189/MaP.2019.OMB.StA.1886

Związane aminokwasy w entomopatogenicznych grzybach a ich patogeniczność (Agronomy, IF. 2.603)

Szczegóły

Poprawiono: wtorek, 16, luty 2021 14:33

Celem badań było oznaczenie związanych aminokwasów w grzybach entomopatogenicznych, które skutecznie zmniejszają populację szkodników. Tym samym mogą zostać skutecznie wykorzystane zamiast pestycydów. Określono zawartość związanych aminokwasów w sześciu entomopatogennych grzybach: Isaria farinosa, Isaria tenuipes, Isaria fumosorose, Lecanicillium lecanii, Conidiobolus coronatus, Isaria coleopterorum.
Ww. grzybach zidentyfikowano oraz oznaczono stężenia od 21 do 24 aminokwasów. Taka ilość oznaczonych aminokwasów jest większa od dotychczas opisanych w piśmiennictwie.
Analizując elementy charakteryzujące patogeniczność poszczególnych gatunków grzybów w oparciu o następujące kryteria: zakresy zakażonych żywicieli oraz zdolność do wywoływania epizoocji, co pozwoliło na uszeregowanie ich w następującej kolejności: Isaria farinosa, Isaria tenuipes, Isaria fumosorose, Lecanicillium lecanii, Conidiobolus coronatus, Isaria coleopterorum. Grzyby te reprezentują dwa typy Hyphomycetales-Paecilomyces Bainier i Verticillium Nees ex Fr. i jeden typ Entomophtorales-Conidiobolus Brefeld.
Stwierdzono zależność między zawartością związanych aminokwasami w grzybach entomopatogenicznych a ich patogenicznością. Najbogatszy skład aminokwasów związanych wykazano w grzybni szczepu Isaria farinosa, który jest jednym z najczęściej występujących grzybów entomopatogenicznych w tej grupie o bardzo szerokiej gamie zakażonych żywicieli i najczęściej odnotowywanym w przyrodzie, co czyni go ważnym czynnikiem ograniczającym populację owadów.

Conidiobolus sp.	Conidiobolus sp.
Paecilomyces tenuipes	Paecilomyces farinosus	Paecilomyces farinosus
Paecilomyces farinosus	Paecilomyces farinosus

Szajdak L.W., Bałazy S., Meysner T. 2020. Amino acids in entomopathogenic fungi cultured in vitro. Agronomy 2020, 10(12), 1899. https://doi.org/10.3390/agronomy10121899

Monografia pt. „Maksymilian Jackowski – organicznik, działacz ruchu ludowego, edukator i wydawca pism dla rolników”

Szczegóły

Poprawiono: wtorek, 16, luty 2021 14:07

Od 2018 roku wspólne działania Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego, Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego w Szreniawie, Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy oraz Fundacji Zakłady Kórnickie zmierzają do organizowania cyklu corocznych konferencji upamiętniających życie i dorobek wybitnych postaci z Wielkopolski, a zasłużonych dla rolnictwa i dla społeczeństwa. W 2018 roku przybliżono osobę gen. Dezyderego Chłapowskiego zarówno w dedykowanej jemu wystawie, jak i w monografii towarzyszącej temu spotkaniu. Konferencja spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem odwiedzających wystawę oraz uczestniczących w prezentacjach wykładów. To działanie na rzecz edukacji i promocji postaci prekursora pracy organicznej zostało docenione w konkursie na wydarzenie muzealne roku w Wielkopolsce przyznaniem Nagrody Głównej Grand Prix – Statuetki „Izabella”.
W listopadzie 2019 roku kontynuując przyjętą linię przypominania ważnych osób z Wielkopolski, zarówno z wielkimi zasługami w sferze rolnictwa, jak i zaangażowanych w życie społeczne, konferencja poświęcona została prekursorowi edukacji rolniczej, Augustowi Cieszkowskiemu, wybitnemu filozofowi, politykowi współtworzącemu Ligę Narodową Polską. Przygotowana monografia zawierała wiele tematów, w tym jego roli w założeniu Szkoły Rolniczej i Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
W listopadzie 2020 roku planowana została konferencja dedykowana Maksymilianowi Jackowskiemu pt. „Maksymilian Jackowski – organicznik, działacz ruchu ludowego, edukator i wydawca pism dla rolników”. Pochodzący z rodziny ziemiańskiej, współpracujący z Dezyderym Chłapowskim, publicysta i wydawca „Orędownika”, „Rocznika Kółek” a także „Poradnika Gospodarskiego” pism wspomagających rozwój rolnictwa w Wielkopolsce, członek Towarzystwa Rolniczego, współzałożyciel Centralnego Towarzystwa Gospodarczego należy do grona zasłużonych organiczników. Jednakże ze względu na zagrożenie korona wirusem zdecydowano się na przełożenie ww. spotkania na 2021 rok. Pod redakcją prof. Lecha Wojciecha Szajdaka opublikowana została monografia zawierająca teksty zaplanowanych wystąpień podczas konferencji.

Szajdak L.W. (Red). 2020. Maksymilian Jackowski – organicznik, działacz ruchu ludowego, edukator i wydawca pism dla rolników. Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN. Wydawnictwo i Drukarnia ProDruk. Poznań. pp. 192. ISBN 978-83-66185-34-0.

Wyniki badań nad składem pierwiastkowym skorup jaj ptaków w obrębie plam pigmentu i tła opublikowane w Scientific Reports (IF 3.998)

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 15, luty 2021 09:39

Rozwijający się zarodek ptaków wchłania mikroelementy (wapń i inne pierwiastki chemiczne) z wewnętrznej warstwy skorupy jaja, powodując jej ciemnienie i ogólne zmiany w składzie chemicznym. Jednak dotychczas niezbadanym aspektem było określenie lokalnych różnic w składzie pierwiastkowym w obrębie plam pigmentu i przyległych obszarów tła skorupy jaja w trakcie embriogenezy (w momencie składania jaj i po zakończeniu wzrostu embrionalnego). Aby rozwiązać ten problem, dr hab. Grzegorz Orłowski, prof. IŚRiL wraz z zespołem zastosowali optyczną spektrometrię emisyjną z plazmą sprzężoną indukcyjnie (ICP-OES) w celu ustalenia składu pierwiastkowego w skorupach jaj reprezentujących kolor tła i obszary plam pigmentu u głuszca Tetrao urogallus i cietrzewia Tetrao tetrix. Następnie powiązali oni te dane z etapem rozwoju jaj i ich pochodzeniem (ptaki dzikie vs. ptaki żyjące w niewoli). Wyniki badań wykazały wyraźne różnice w składzie chemicznym pomiędzy plamą pigmentu a sąsiednimi regionami koloru tła skorupy. Stężenia większości pierwiastków były istotnie wyższe w plamkach pigmentu, a różnice te stawały się mniej widoczne w skorupkach jaj po wykluciu. Trendy zmian stężeń pierwiastków w następstwie embriogenezy były sprzeczne i zróżnicowane między dwoma badanymi gatunkami.

Wykresy prezentują stosunki stężeń różnych pierwiastków zmierzonych w plamce pigmentu i tła skorupy w jajach reprezentujących dwa skrajne etapy rozwoju zarodkowego ptaków, definiowane jako jaja bez zarodków (non-embryonated) oraz po wykluciu (post-hatched) u cietrzewia Tetrao tetrix (górny wykres) i głuszca Tetrao urogallus. Czerwona linia (stosunek = 1) oznacza brak różnicy w stężeniu pierwiastków pomiędzy plamą pigmentu a obszarem koloru tła.

Postawiono hipotezę, że wyjaśnienie tych różnic międzygatunkowych może wynikać ze zmiennego składu chemicznego (głównie Ca i Mg), które są wynikiem zmiennej grubości poszczególnych warstw skorupy, zwłaszcza, że względna różnica w grubości skorupy w plamach pigmentu i sąsiednim tle była mniejsza w jajach cietrzewia. Badania wskazują, że plamkowanie skorup jaj ptaków odgrywa funkcjonalną rolę w fizjologicznej dezaktywacji pierwiastków śladowych poprzez włączenie ich do mniej uwapnionej zewnętrznej warstwy skorupy nie biorącej udziału w resorpcji mikroelementów. Głównym wniosek płynący z tych analiz to potrzeba wprowadzenia znormalizowanych procedur pobierania próbek skorup w celu ujednolicenia ich zabarwienia i statusu embrionalnego.

Orłowski, G., Niedzielski, P., Merta, D., Pokorny, P., Proch., J. 2020. Quantifying the functional disparity in pigment spot-background egg colour ICP-OES based eggshell ionome at two extremes of avian embryonic development. Sci. Rep. 10, 22107. https://doi.org/10.1038/s41598-020-79040-4 (open access)

COVID ‐ 19 i powodzie: podwójne zagrożenie w 2020 roku

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 15, luty 2021 09:27

Jednoczesne wystąpienie powodzi i epidemii koronawirusa COVID‐19 jest trudnym wyzwaniem dla społeczeństw. Od początku 2020 roku w licznych regionach świata miało miejsce podwójne zagrożenie: pandemia rozszerzała się bardzo dynamicznie, a powodzie powodowały pilną konieczność ewakuacji setek tysięcy ludzi. Ocena wyzwań, które wynikają z nałożenia się dwóch poważnych zagrożeń oraz wskazanie możliwych rozwiązań były głównym celem artykułu Sloboana P. Simonovica (z Institute for Catastrophic Loss Reduction, The University of Western Ontario, Canada), Zbigniewa W. Kundzewicza (z IŚRiL) i Nigela Wrighta (ze School of Architecture, Design and the Built Environment, Nottingham Trent University, UK), który ukazał się w czasopiśmie WIREs Water (140 pkt, IF 4,412; artykuł w wolnym dostępie). Podczas ewakuacji przed nadchodzącą powodzią, zachowanie dystansu społecznego jest bardzo trudne. Tym niemniej, jest oczywiste, że ludzie będą podejmować działania, aby zareagować na niebezpiecznie podnoszący się poziom wody, nawet jeśli oznacza to konieczność przerwania kwarantanny, lub narażenie się na podwyższone ryzyko zakażenia. W bezprecedensowym roku 2020 aż w 70 krajach jednocześnie występowały dwie potencjalnie poważne sytuacje awaryjne – powódź i COVID-19.

Na mapie na czerwono zaznaczono kraje, w których w 2020 r. jednocześnie występowały dwie potencjalnie poważne sytuacje awaryjne – powódź i COVID-19.

Powodzie nawiedzają niektóre kraje dość często, więc istnieją tam rozbudowane i zinstytucjonalizowane systemy przygotowań, które jednak też wymagały adaptacji uwzględniającej podwójne zagrożenie. Natomiast do pandemii i do podwójnego zagrożenia społeczeństwa nie były przygotowane. W artykule przedstawiono praktyczne przykłady zagadnień dotyczących zarządzania podczas jednoczesnego wystąpienia powodzi i COVID‐19. Autorzy uważają, że potrzebne jest nowe podejście, oparte na koncepcji elastyczności i redukcji ryzyka, zarówno w odpowiedzi na powodzie, jak i na epidemię. Niezbędne jest uwzględnienie podwójnego zagrożenia w planowaniu i w podejmowaniu decyzji oraz odpowiednie przygotowanie struktury dowodzenia w warunkach złożonej sytuacji nadzwyczajnej. Potrzebne jest też wzmocnienie powszechnej świadomości ryzyka, umożliwiające lepsze zrozumienie i akceptację działań podejmowanych przez władze.

Simonovic, S. P., Kundzewicz, Z. W., Wright, N. (2021) Floods and the COVID‐19 pandemic — A new double hazard problem. WIREs Water, 2021;8:e1509. https://doi.org/10.1002/wat2.1509

Ocena śladu węglowego i kosztów cyklu życia produkcji kukurydzy w uprawie orkowej i bezorkowej

Szczegóły

Poprawiono: wtorek, 09, luty 2021 10:49

Wobec problemu zmian klimatycznych i wymagań polityki Unii Europejskiej w zakresie dążenia do stopniowej dekarbonizacji produkcji potrzebne jest wdrażanie do praktyki rolniczej rozwiązań ograniczających emisje gazów cieplarnianych. Dr Małgorzata Holka i dr hab. Jerzy Bieńkowski, prof. IŚRiL PAN (Zakład Systemów Produkcji Rolniczej) przeprowadzili ocenę śladu węglowego (FC, ang. Carbon Footprint) i kosztów cyklu życia produkcji kukurydzy na ziarno w różnych systemach uprawy roli.

Wykres przedstawia wartości śladu węglowego (CF) oraz jego wartości netto (CF net) po uwzględnieniu potencjału sekwestracji węgla organicznego, w odniesieniu do 1 ha powierzchni uprawy kukurydzy w systemie uprawy tradycyjnej (CT), uproszczonej (RT) i siewu bezpośredniego (NT).

Badania wykazały, że stosowanie uprawy uproszczonej lub siewu bezpośredniego z pozostawianiem na polu dużej ilości resztek pożniwnych znacząco przyczynia się do redukcji emisji gazów cieplarnianych w produkcji kukurydzy. Wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie Agronomy (IF 2,603) w artykule pt.: Carbon footprint and life-cycle costs of maize production in conventional and non-inversion tillage systems.

Badania wykonano w ramach realizacji projektu nr 2015/19/N/HS4/03031, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

Holka, M.; Bieńkowski, J. Carbon Footprint and Life-Cycle Costs of Maize Production in Conventional and Non-Inversion Tillage Systems. Agronomy 2020, 10, 1877. https://doi.org/10.3390/agronomy10121877

Analiza stanu zrównoważonego rozwoju różnych typów gospodarowania za pomocą podejścia opartego na cyklu życia

Szczegóły

Poprawiono: wtorek, 09, luty 2021 10:41

W grudniu ubiegłego roku ukazał się artykuł dr hab. Rafała Bauma (Wydział Ekonomiczno-Społeczny Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu) oraz dr hab. Jerzego Bieńkowskiego i dr inż. Małgorzaty Holki (oboje z Zakładu Systemów Produkcji Rolniczej IŚRiL PAN) w czasopiśmie European Research Studies Journal (IF 2.33). Publikacja powstała w wyniku realizacji projektu badawczego nt. „analizy ekoefektywności działalności rolniczej z wykorzystaniem metodologii cyklu życia produktów i rachunku kosztów”, prowadzonego pod kierownictwem dr hab. Jerzego Bieńkowskiego i finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki w ramach grantu nr 2016/21/B/HS4/01963.

Głównym celem badań było przeprowadzenie środowiskowej i ekonomicznej analizy działalności głównych typów produkcyjnych gospodarstw rolnych w Polsce stosując metodologię analizy cyklu życia produktów i rachunku kosztów. Dodatkowym celem było zintegrowanie wskaźników oceny środowiskowej oraz ekonomicznej w jednym modelu, tworząc indeks stanu zrównoważenia procesów produkcyjnych gospodarstw.

Wykres przestawia porównanie wartości indeksu poziomu zrównoważenia procesów produkcyjnych w analizowanych typach produkcyjnych gospodarstw rolnych

Przedstawiona analiza stanu zrównoważenia pokazuje możliwość kompleksowej oceny stanu zrównoważenia różnych typów rolniczych przy całościowym uwzględnieniu wszystkich procesów produkcyjnych oraz zastosowaniu metody cyklu życia. Analiza ta jest wymagająca od strony szczegółowej znajomości wielu zbiorów danych o procesach jednostkowych i strukturze wzajemnych powiązań między procesami charakteryzującej różne systemy produkcji. Opracowana procedura oceny stanu zrównoważenia procesów produkcyjnych polegała na mechanizmie integrowania zbiorczego wskaźnika stanu środowiskowego z cyklem życia kosztów. Strategią promującą lepszą ocenę poziomu zrównoważenia, ujętą w modelu budowy indeksu, jest ograniczanie negatywnych skutków środowiskowych oraz zmniejszanie kosztów cyklu życia. Wyniki analizy wykazały zróżnicowanie poziomu ogólnego zrównoważenia procesów produkcyjnych pomiędzy badanymi typami rolniczymi. Najlepszy stan zrównoważenia procesów produkcyjnych obserwowano w typie upraw polowych, a najgorszy w typie produkcji trzody chlewnej.

Baum R., Bieńkowski J., Holka M. 2020. Analysis of Sustainability Performance of Different Farming Types Using Life Cycle Approach. European Research Studies Journal XXIII, Special Issue 2, 2020, pp. 148-171. https://doi.org/10.35808/ersj/1815

Naukowiec z IŚRiL współautorem książki „Woda w Rolnictwie”

Szczegóły

Poprawiono: wtorek, 09, luty 2021 10:26

Niedawno ukazała się (w formie elektronicznej) monografia pt. "Woda w rolnictwie". Książka, choć sygnowana jako ekspertyza, jest rodzajem podręcznika omawiającego szeroko zagadnienia dotyczące wody w rolnictwie, jej zasobów, zagrożeń, możliwości wykorzystania i racjonalnego gospodarowania nimi. Autorami pracy są przede wszystkim naukowcy, w tym dr Zdzisław Bernacki z IŚRiL PAN, ale także rolnicy-praktycy. Wydawcą książki jest Koalicja Żywa Ziemia – organizacja pozarządowa zrzeszająca rozmaite organizacje zajmujące się szeroko pojętą ochroną przyrody, w tym m.in: Polski Klub Ekologiczny, WWF Polska, Greenpeace Polska i Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków.

Publikacja podzielona jest na sześć rozdziałów: 1. Klimat, zasoby, problemy; 2. Naturalne ekosystemy wodne i ich znaczenie w zapobieganiu suszy; 3. Ochrona zasobów wodnych w rolnictwie - oszczędzanie i zatrzymywanie wody; 4. Ochrona zasobów wodnych w rolnictwie – produkcja roślinna; 5. Ochrona zasobów wodnych w rolnictwie – produkcja zwierzęca 6. Polityka i prawo. Jeden z podrozdziałów, w rozdziale trzecim, zatytułowany "Rola zielonej infrastruktury w zatrzymaniu wody", przygotowany przez dr. Bernackiego dotyczy możliwości oszczędzania zasobów wodnych, poprzez właściwe zagospodarowanie zlewni, a przede wszystkim wprowadzanie zadrzewień śródpolnych. Rozdział oparty jest głównie na danych zebranych w ciągu wieloletnich badań prowadzonych przez pracowników IŚRiL PAN na terenie Parku Krajobrazowego im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego.

Bernacki Z. 2020. Rola zielonej infrastruktury w zatrzymaniu wody. W: Woda w rolnictwie. (Borek R., Furdyna A., Makowska A., Perzyna J., Staniszewska M., Zwolińska J. red.). Koalicja Żywa Ziemia, Warszawa: 84 88. https://koalicjazywaziemia.pl/wp-content/uploads/2020/11/Ekspertyza_Woda-w-rolnictwie.pdf

Labor Omnia Vincit (praca wszystko zwycięży)

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 15, luty 2021 11:00

Prof. dr hab. Lech Wojciech Szajdak został laureatem srebrnego medalu Labor Omnia Vincit (praca wszystko zwycięży) przyznanego przez Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego za krzewienie idei pracy organicznej.

Aktywność enzymatczna jako nowy wskażnik procesów murszenia gleb torfowych

Szczegóły

Poprawiono: środa, 03, luty 2021 21:13

Na początku stycznia 2021 r. prof. dr hab. Lech W. Szajdak, dr Teresa Meysner i dr Marek Szczepański (wszyscy z IŚRiL PAN) opublikowali w czasopiśmie AGRONOMY (IF=2,603) artykuł pt. „Enzymatic Activity as New Moorsh-Forming Process Indicators of Peatlands”.

Pracownicy naszego Instytutu są autorami nowych, efektywnych wskaźników do oceny nieodwracalnego procesu degradacji torfu, jakim jest murszenie. Nowe wskaźniki w porównaniu do dotychczasowych niezwykle precyzyjnie określają zmiany oksydoredukcyjne występujące podczas murszenia na poziomie procesu biochemicznego zachodzącego podczas rozkładu masy torfowej.

Aktywności enzymów glebowych, takich jak oksydaza ksantynowa, oksydaza moczanowa, oksydaza fenolowa i peroksydaza, wskazują, iż są one skutecznymi nowymi wskaźnikami i narzędziami do badania zmian procesów tworzenia i przeobrażania się torfowisk, w odniesieniu do oscylacji lustra wody spowodowanego odwadnianiem.
Na nieodwodnionych torfowiskach, ze wzrostem głębokości, autorzy zaobserwowali znaczny spadek aktywności enzymów. Wiązało się to m.in. ze znacznie wyższą porowatości, zawartością rozpuszczalnego węgla organicznego, azotu ogólnego, jonów amonowych i azotanowych oraz znacznie niższymi wartościami popielności i gęstości objętościowej w górnych warstwach torfowisk. Z kolei na odwodnionych torfowiskach odnotowano zjawisko przeciwne, czyli wzrost aktywności enzymów wraz ze wzrostem głębokości.

Szajdak L.W., Meysner T., Szczepański M. Enzymatic Activity as New Moorsh-Forming Process Indicators of Peatlands. Agronomy. 2021; 11(1):113. https://doi.org/10.3390/agronomy11010113

Poziom biochemicznej aktywności gleby płowej w zadrzewieniu śródpolnym i pod uprawą pszenżyta

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 15, luty 2021 11:01

Poziom enzymów glebowych dostarcza informacji o jakości i aktywności biochemicznej gleby. Uważa się, że enzymy są dobrymi i wrażliwymi wskaźnikami, które szybko reagują na zmiany w glebie spowodowane czynnikami naturalnymi i antropogenicznymi. W czasopiśmie Agronomy (IF 2,603), w artykule opublikowanym przez dr inż. Renatę Jaskulską z IŚRiL PAN przedstawione zostały wyniki badań dotyczące gleb płowych. Badania były prowadzone w zadrzewieniu śródpolnym i na polu z uprawą pszenżyta ozimego (×Triticosecale Wittm. ex A. Camus). Celem pracy było wykazanie zmienności poziomu aktywności enzymów glebowych połączonej z właściwościami fizykochemicznymi gleby.
Aktywność enzymatyczna w analizowanych glebach była wyraźnie zróżnicowana w zależności od odległości od zadrzewienia. Charakteryzowała się też zmiennością w okresie wegetacyjnym roślin. Taka tendencja mogła być spowodowana zarówno działalnością człowieka, jak i zmiennością warunków pogodowych.

Wykres przedstawia poziom aktywności fosfatazy kwaśnej (PAC) i zasadowej (PAL) w glebie płowej pod zadrzewieniem śródpolnym i na polu z uprawą pszenżyta ozimego, w trzech terminach.

Badania wykonano w ramach realizacji projektu DEC-2017/01/X/ST10/01644, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

Jaskulska, R. 2020: The Level of Luvisols Biochemical Activity in Midfield Shelterbelt and Winter Triticale (xTriticosecale Wittm. ex A. Camus) Cultivation. Agronomy, 10(11), 1644; https://doi.org/10.3390/agronomy10111644

Wyniki badań nad rolą jednorocznych pasów kwietnych opublikowane!

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 15, luty 2021 11:07

Na początku listopada 2020 r. czasopismo Agronomy (IF=2,603) opublikowało artykuł autorstwa grupy naukowców, w tym dr. hab. Krzysztofa Kujawy, dr. Zdzisława Bernackiego, dr Anny Kujawy, dr Marii Oleszczuk i mgr. Dariusza Sobczyka (wszyscy z IŚRiL PAN). W publikacji przedstawiono wyniki badań nad oddziaływaniem jednorocznych pasów kwietnych założonych na polu z uprawą żyta. Wykazano, że takie pasy mają pozytywny wpływ na zagęszczenie i różnorodność owadów i pająków na polu żyta, w tym gatunków i grup funkcjonalnych (owadów drapieżnych i zapylających). Jednocześnie autorzy stwierdzili, że zagęszczenie owadów szkodliwych na polu jest tym mniejsze im bliżej pasów kwietnych (i im większe jest łączne zagęszczenie pająków i owadów drapieżnych).

Porównanie zagęszczenia wrogów szkodników upraw w pasach kwietnych i na polu żyta (po lewej) oraz zależność między zagęszczeniem mszyc na polu żyta a odległością od pasów kwietnych (po prawej)

Kujawa K., Bernacki Z., Kowalska J., Kujawa A., Oleszczuk M., Sienkiewicz P., Sobczyk D. 2020. Annual Wildflower Strips as a Tool for Enhancing Functional Biodiversity in Rye Fields in an Organic Cultivation System. Agronomy 2020, 10(11), 1696; https://doi.org/10.3390/agronomy10111696

Silne El Niño może wpływać na powodzie w Chinach

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 22, luty 2021 11:53

Intensywne opady, wysokie wartości przepływów rzecznych, czy straty powodziowe w Chinach wykazują dużą zmienność w czasie. Za część tej zmienności może odpowiadać rytm głównych oscylacji w systemie ocean-atmosfera, takich jak ENSO (El Niño–Southern Oscillation) i PDO (Pacific Decadal Oscillation). Przeglądem obszernej literatury, omawiającej związki między tymi oscylacjami oraz zmiennością szeregów czasowych związanych z nadmiarem wody w Chinach, zajęli się prof. dr hab. Zbigniew W. Kundzewicz (IŚRiL PAN), Jinlong Huang (University of Information Science and Technology, Nanjing, China), dr Iwona Pińskwar (IŚRiL PAN), Buda Su (National Climate Center, China Meteorological Administration, Beijing, China), dr hab. Małgorzata Szwed (IŚRiL PAN) oraz Tong Jiang (University of Information Science and Technology, Nanjing, China). W artykule opublikowanym w czasopiśmie Earth-Science Reviews (IF 9,724) dokonano również interpretacji możliwego związku wielkich powodzi (jak te z 1998 i 2016 roku) ze zmiennością klimatu.

Wykresy przedstawiają przebieg NINO 3.4 (czyli jednego z indeksów charakteryzujących ENSO) oraz sumy opadów rocznych dla Chin w okresie 1961-2017. Czarne strzałki wskazują na powiązanie wystąpienia lokalnych maksymalnych wartości sum rocznych opadów z wystąpieniem silnego zjawiska El Niño.

Kundzewicz Z.W., Huang J., I. Pińskwar, Buda Su., Szwed M., Jiang T. Climate variability and floods in China - A review. Earth-Science Reviews, 2020, 211, 103434, https://doi.org/10.1016/j.earscirev.2020.103434.

Naukowcy z IŚRiL PAN we władzach Polskiego Towarzystwa Mykologicznego

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 22, luty 2021 12:20

Aktywna działalność społeczna dwóch osób z naszego Instytutu została doceniona na Walnym Zgromadzeniu Członków Polskiego Towarzystwa Mykologicznego (PTMyk), które skupia naukowców i amatorów działających w celu rozwijania i propagowania wiedzy o grzybach, o ich roli w przyrodzie, nauce i kulturze.

W wyniku wyborów, przeprowadzonych w trybie zdalnym w dniu 5 grudnia br., dr hab. Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, prof. IŚRiL i dr Anna Kujawa znalazły się we władzach Towarzystwa. Pierwsza z nich została ponownie wybrana do Zarządu Głównego PTMyk i objęła funkcję zastępcy prezesa, a druga została powołana na Przewodniczącą Komisji do spraw polskiego nazewnictwa grzybów oraz pełni ponownie funkcję zastępcy przewodniczącej Sekcji Różnorodność i Ochrona Grzybów.

Serdecznie gratulujemy i życzymy owocnej pracy wszystkim wybranym do władz PTMyk, a zwłaszcza nowemu Prezesowi – dr Julii Pawłowskiej (Uniwersytet Warszawski), skarbnikowi – mgr Monice Urbaniak (Instytut Genetyki Roślin w Poznaniu) i sekretarzowi – mgr Kamili Kuleszy (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie).

Czy Wrocław doczeka się rezerwatu?

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 22, luty 2021 12:26

W listopadowym (10/2020) numerze Dzikiego Życia ukazał się wywiad Radosława Gawlika z dr hab. Grzegorzem Orłowskim, prof. IŚRiL i z dwójką młodych przyrodników – Aleksandrą Kolanek i Pawłem Kisielem – na temat przyszłości i zagospodarowania jednego z najciekawszych pod względem ornitologicznym obszarów wodno-błotnych w Polsce pt. „Pola Osobowickie. Czy Wrocław doczeka się rezerwatu?”.

W wywiadzie czytamy:

„Radosław Gawlik: Przerabiamy właśnie globalną lekcję o nazwie Covid-19, której ważną częścią jest powszechne uświadamianie powiązań funkcjonujących w naturze, a także wartości jaką ma dostęp do niej zwłaszcza dla mieszkańców zatłoczonych miast. W tym kontekście jeszcze bardziej niż wcześniej dziwi fakt, że z dużych polskich miast jedynie Wrocław nie posiada żadnego rezerwatu, zaś olbrzymi 1000-hektarowy teren o ogromnym potencjale rekreacyjnym i edukacyjnym pozostaje nie tylko niedostępny dla wrocławian, ale przez brak zastępczego nawadniania doprowadza się do zubożenia jego wartości przyrodniczej.

Grzegorz Orłowski: Wrocławskie pola irygacyjne jeszcze do niedawna stanowiły wyjątkowe miejsce w skali całego Śląska czy nawet Polski, jeśli chodzi o liczebność populacji niektórych gatunków ptaków wodno-błotnych czy trzcinowych. Szczególnie liczne były tu lęgowe populacje drobnych ptaków wróblowych zamieszkujących trzcinowiska, np. trzciniaka, brzęczki, rokitniczki i podróżniczka, a także wodnika (przedstawiciela skrytych chruścieli). Wielkim zaskoczeniem w połowie pierwszej dekady XXI wieku okazał się podróżniczek, którego wykryliśmy tutaj niemal 60 par (terytoriów). Późniejsze cenzusy na tym terenie wykazały nawet 90–100 par (terytoriów) podróżniczka, co było ewenementem w skali całej Polski. Wielka szkoda, że to już przeszłość. Gdy Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK) zaprzestało nawadniania całego tego obszaru wodami ściekowymi, było to jak wyrok dla innych ptaków wodnych, szczególnie chruścieli dość licznie gniazdujących tutaj w okresie nawadniania, np. wodnika, kokoszki czy łyski. Po akcesji Polski do Unii Europejskiej konieczne było przestrzeganie tzw. dyrektywy ściekowej i dalsza eksploatacja pól irygacyjnych nie mogła być możliwa. Wrocław musiał przestawić się na korzystanie z oczyszczalni ścieków i dostosować się do prawa unijnego, ale smutne jest to, że jednocześnie wywołało to tak ogromne negatywne zmiany w środowisku, a w szczególności przyczyniło się do utraty cennych siedlisk wodno-błotnych o pochodzeniu antropogenicznym dla awifauny.”

Cały wywiad możecie przeczytać Państwo tutaj (PDF). Artykuł zamieszczamy za zgodą Redakcji Miesięcznika Dzikie Życie, za co serdecznie dziękujemy. Link do oryginalnego tekstu:
https://dzikiezycie.pl/aktualnosci/351-listopadowe-wydanie-dzikiego-zycia-juz-dostepne/year:2020/month:11/lang

Dlaczego straty wywołane późnymi wiosennymi przymrozkami nie zmniejszają się na skutek obserwowanego ocieplenia w miesiącach wiosennych?

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 22, luty 2021 12:27

Ocieplenie obserwowane na obszarze Polski, szczególnie wyraźne w okresie wiosennym, ma pozytywny wpływ na dwa, ważne z punktu widzenia rolnictwa, indeksy związane z temperaturą. Są to: początek okresu wegetacyjnego oraz termin wystąpienia ostatniego wiosennego przymrozka. Jak to możliwe, że pomimo występowania coraz wyższych temperatur, straty związane z wiosennymi przymrozkami nadal pozostają bardzo wysokie, sprawdzili dr Dariusz Graczyk i dr hab. Małgorzata Szwed (oboje z IŚRiL PAN). Wyniki opublikowali w artykule w czasopiśmie Agronomy (IF 2,603). Przeanalizowano jak zmieniał się termin występowania ostatniego wiosennego przymrozka dla trzech poziomów temperatury i dwóch wysokości (2 m oraz 5 cm nad powierzchnią gruntu) w latach 1961-2020. Dane użyte w analizie pochodziły z sześciu stacji meteorologicznych zlokalizowanych w dwóch regionach rolniczych w Polsce. Wiele badań potwierdza, że termin występowania ostatniego wiosennego przymrozka jest coraz wcześniejszy co powinno wpłynąć na zmniejszenie strat związanych z przymrozkami. Jeśli jednak termin występowania ostatniego przymrozka obliczy się jako kolejny dzień od początku okresu wegetacyjnego (co zrobili autorzy), to testy statystyczne nie pokazują już prawie wcale istotnych statystycznie zmian. Oznacza to, że termin ostatniego wiosennego przymrozka jest wcześniejszy o podobną liczbę dni, jak początek okresu wegetacyjnego. To sprawia, że występuje on w tej samej fazie rozwojowej roślin co w przeszłości. Przedmiotem analizy było też prawdopodobieństwo wystąpienia przymrozka w określonym dniu okresu wegetacyjnego. Ostatni wiosenny przymrozek przy niskich wartościach prawdopodobieństwa, opisujących jego wyjątkowo wczesne występowanie w latach 1991-2020 pojawiał się wyraźnie wcześniej niż w latach 1961-1990. Za straty w rolnictwie i sadownictwie odpowiadają jednak wyjątkowo późne a nie wczesne terminy ostatnich przymrozków. Niestety, dla wartości prawdopodobieństwa 80-90% oznaczających powtarzanie się średnio co 5-10 lat, krzywe pokazują podobne wartości dla obu okresów. Dane z niektórych stacji pokazują nawet niewielkie wydłużenie się okresów przymrozków w ostatnich latach. Taki przebieg krzywych prawdopodobieństwa widzimy na rysunku poniżej.

Wykresy przedstawiają krzywe prawdopodobieństwa wystąpienia ostatniego wiosennego przymrozka w określonym dniu sezonu wegetacyjnego w okresach 1961-1990 (niebieska linia) i 1991-2020 (pomarańczowa linia) dla Wielichowa (wykres po lewej) i Kielc (wykres po prawej).

Graczyk, D., Szwed, M. Changes in the Occurrence of Late Spring Frost in Poland. Agronomy 2020, 10, 1835. https://www.mdpi.com/2073-4395/10/11/1835/htm

Materiały multimedialne z konferencji "Znaczenie pasów kwietnych w rolnictwie (III)" już dostępne!

Szczegóły

Poprawiono: czwartek, 31, grudzień 2020 16:50

Trzecia, doroczna konferencja zorganizowana przez Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk i Stowarzyszenie Demeter Polska i objęta honorowym patronatem Marszałka Województwa Wielkopolskiego odbyła się dnia 3.12.2020 r. Partnerami w organizacji konferencji były: Lokalna Grupa Działania Gościnna Wielkopolska, Gmina Piaski, Fundacja im. Stanisława Karłowskiego, Fundacja „Kwietna” i firma „Łąki kwietne”, a patronat medialny objęły „Bez Pługa” i „Farmer”. W tym roku konferencja odbyła się w trybie zdalnym.

W konferencji udział wzięło około 320 osób, spośród których największą grupę stanowili doradcy rolniczy oraz rolnicy (około 39%), osoby prywatne (przypuszczalnie w części także reprezentujący sektor rolniczy – około 31%) i naukowcy (ok. 12%).

Referaty (nagrania, prezentacje i streszczenia) prezentowane na konferencji udostępniliśmy na naszej stronie internetowej w zakładce KONFERENCJE (boczne menu).

Wiosenna susza 2020 jedną z najbardziej ekstremalnych od lat 70-tych XX wieku

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 22, luty 2021 13:31

Wystąpienie dwóch kolejnych suchych i bardzo ciepłych lat 2018 i 2019, ciepłej zimy 2019/2020 i bardzo suchej wiosny w 2020 roku w Polsce doprowadziło do rozwoju dotkliwej suszy. Zbadaniem dotkliwości tego zjawiska w pasie centralnym Polski zajęli się dr Iwona Pińskwar, dr Adam Choryński i prof. Zbigniew W. Kundzewicz (wszyscy z IŚRiL PAN). Wyniki opublikowano w zeszycie specjalnym czasopisma Agronomy (IF 2,603) Successfully Managing Interdependent Agricultural Landscapes — Processes, Structures and Mechanisms Sustaining the Entire System (pod redakcją prof. dr. hab. Lecha W. Szajdaka z IŚRiL PAN). W artykule przedstawiono zmiany wartości wskaźnika SPEI (Standardized Precipitation Evaporation Index), będącego standaryzowaną różnicą opadu atmosferycznego i parowania potencjalnego w okresie od 1971 do końca maja 2020 roku. Zbadano również zmiany wilgotności gleby od stycznia 2000 do maja 2020 roku na podstawie danych z NASA's Goddard Earth Sciences Data and Information Services Center (GES DISC). Badania wykazały, iż wiosenna susza 2020 roku należała do najpoważniejszych w analizowanym okresie, a zmiany wilgotności gleby na wszystkich analizowanych głębokościach (0-10cm, 10-40cm, 40-100cm i 100-200cm) wskazują na tendencję malejącą.

Wykresy przedstawiają przebieg wartości SPEI 12 (dla 12 miesięcy), SPEI 24 and SPEI 30 dla Poznania od stycznia 1971 do maja 2020 roku (a, c, e – na podstawie własnych obliczeń opartych o równanie Penman–Monteith) oraz dla danych gridowych obejmujących Poznań od stycznia 1950 do maja 2020 na podstawie bazy SPEI global drought monitor (b, d, f – obliczenia oparte o równanie Thornthwaite).

Pińskwar, I., Choryński, A., Kundzewicz, Z.W. Severe Drought in the Spring of 2020 in Poland—More of the Same? Agronomy 2020, 10, 1646. https://www.mdpi.com/2073-4395/10/11/1835/htm

Wpływ oscylacji ocean-atmosfera na globalną roczną temperaturę – nowa publikacja

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 22, luty 2021 15:15

W niektórych latach występują znaczne odchylenia globalnej temperatury od trendu ocieplenia. Próbą wyjaśnienia przyczyn tych odchyleń zajęli się prof. Zbigniew W. Kundzewicz i dr Iwona Pińskwar (oboje z IŚRiL PAN) oraz dr Demetris Koutsoyiannis (z National Technical University of Athens, Greece). W artykule opublikowanym w czasopiśmie Science of the Total Environment (IF 6,551) pokazano, iż rytm głównych oscylacji ocean-atmosfera, takich jak ENSO (El Niño–Southern Oscillation) i IPO (Interdecadal Pacific Oscillation) na Pacyfiku, a także AMO (Atlantic Meridional Oscillation) na Atlantyku, istotnie wpływa na globalną średnią roczną temperaturę. Korelacja z indeksami ENSO i AMO wyjaśnia 70% globalnej zmienności temperatury.

Wykres przedstawia przebieg odchyleń anomalii temperatury globalnej i przebieg odchyleń SOI, obu w stosunku do 5-letniej średniej ruchomej (Southern Oscillation Index), czyli jednego z indeksów charakteryzujących ENSO.

Kundzewicz Z.W., Pińskwar I., Koutsoyiannis D. (2020) Variability of global mean annual temperature is significantly influenced by the rhythm of ocean-atmosphere oscillations. Science of the Total Environment 747, 141256, doi: https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.141256

Znaczenie pasów kwietnych w rolnictwie - III edycja konferencji

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 23, listopad 2020 11:40

Serdecznie zapraszamy do udziału w już trzeciej, dorocznej konferencji pod tytułem „Znaczenie pasów kwietnych w rolnictwie”. W tym roku jej patronem honorowym jest Marszałek Województwa Wielkopolskiego, a organizatorami – Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk i Stowarzyszenie Demeter Polska.

Celem tych konferencji jest upowszechnianie wiedzy na temat stosowania pasów kwietnych w rolnictwie. Pasy kwietne stanowią środowisko życia wielu gatunków organizmów, w tym owadów zapylających rośliny oraz naturalnych wrogów szkodników roślin uprawnych – pająków, parazytoidów i owadów drapieżnych. Dzięki temu pasy kwietne sprzyjają zmniejszaniu ilości stosowanych insektycydów, co także przyczynia się do podwyższania różnorodności biologicznej. Termin tegorocznej konferencji przypada akurat na czas ustalania kształtu Krajowego Planu Strategicznego (czyli następcy Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich) w ramach Wspólnej Polityki Rolnej w latach 2021-2027. Mamy nadzieję, że będzie ona istotnym głosem w sprawie wprowadzenia finansowego wsparcia stosowania pasów kwietnych w polskim rolnictwie.

Konferencja odbędzie się on-line i jest bezpłatna. Niezbędna jest rejestracja poprzez formularz zgłoszeniowy.

Formularz rejestracyjny znajduje się pod adresem:

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSet5WNAOa0Av6Ltqlpa6aQICFzVQwybAEvCf4Zb70_8vMRxSQ/viewform

Podczas tegorocznej konferencji usłyszą Państwo m.in. przetłumaczony na język polski wykład gościa specjalnego, dr. Bena Woodcocka z Centre for Ecology and Hydrology w Wielkiej Brytanii. Jego główne zainteresowania badawcze dotyczą pogodzenia intensywnej gospodarki rolnej z utrzymaniem i poprawą rodzimej różnorodności biologicznej oraz usług ekosystemowych. Wiele jego publikacji dotyczy praktycznej ochrony przyrody, związanej z rozwojem programów rolno-środowiskowych. Jest autorem około 100 publikacji naukowych, z których najwięcej dotyczy owadów zapylających i pestycydów – nikotynoidów.

Oprócz tego w programie konferencji znajdują się referaty prezentujące wyniki badań nad eksperymentalnymi pasami kwietnymi, prowadzonych w Polsce w latach 2018-2019, a także wykład na temat stosowania upraw współrzędnych i pasów kwietnych w sadownictwie (szczegółowy program znajduje się w załączniku).

W części popołudniowej przedstawiciel Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawi stan przygotowań Krajowego Planu Strategicznego na lata 2021-27 oraz propozycje dotyczące uwzględnienia pasów kwietnych w tym planie.

W imieniu organizatorów i partnerów do udziału w konferencji zapraszają
Krzysztof Kujawa (IŚRiL PAN) i Paweł Bietkowski (Stowarzyszenie Demeter Polska)

Nowo obroniona praca doktorska dotycząca wpływu zadrzewień na emisje gazu cieplarnianego

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 23, listopad 2020 05:32

4 września 2020 r. mgr inż. Radosław Dąbrowicz (asystent w Zakładzie Systemów Produkcji Rolniczej IŚRiL PAN, obecnie na urlopie bezpłatnym) obronił pracę doktorską na temat „Ocena skutków środowiskowych intensywnego systemu produkcji rolnej na tle funkcji sekwestracji CO₂ w przestrzeni rolniczej gospodarstw”. Obrona pracy odbyła się w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach. Promotorem pracy doktorskiej był dr hab. Jerzy Bieńkowski, prof. IŚRiL PAN, kierownik Zakładu Systemów Produkcji Rolniczej, a promotorem pomocniczym – dr hab. Jerzy Kopiński z IUNG – PIB w Puławach.

Interesującym elementem poznawczym pracy doktorskiej było opracowanie modelu analitycznego przepływów azotu w systemie produkcyjnym gospodarstwa pozwalającego na prowadzenie analiz scenariuszowych w zakresie oceny praktyk zmniejszających emisje azotu oraz emisje gazu cieplarnianego (ang. GreenHouse Gas, GHG) w gospodarstwie. W pracy wykazano, że gospodarstwa rolne o intensywnym systemie produkcji rolnej, po wprowadzeniu rozwiązań niskoemisyjnych do systemów produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz włączeniu zadrzewień śródpolnych do bilansowania emisji GHG, mogą przyczyniać się do łagodzenia niekorzystnych skutków zmian klimatu. Oszacowany potencjał kompensacji śladu węglowego badanego gospodarstwa po uwzględnieniu istniejącej i nowej sieci zadrzewień wynosił ponad 16%. W połączeniu z umiejętnym gospodarowaniem materią organiczną gleb ornych potencjał kompensacji może być jeszcze wyższy i osiągnąć około 30% wartości śladu węglowego.

Porosty a nawożenie

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 22, luty 2021 15:17

W lipcu br. dr Daria Zarabska-Bożejewicz (IŚRiL PAN) zakończyła realizację działania finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki („Parametry fizjologiczne i produkcja metabolitów wtórnych u Xanthoria parietina i Hypogymnia physodes w odpowiedzi na nawożenie azotem”, DEC-2018/02/X/NZ8/03295). Celem przeprowadzonych badań było szczegółowe rozpoznanie zmian wybranych parametrów fizjologicznych i zmian w produkcji metabolitów wtórnych u dwóch gatunków porostów – złotorostu ściennego Xanthoria parietina i pustułki pęcherzykowatej Hypogymnia physodes wywołanych nawożeniem azotem w warunkach polowych. Te dwa gatunki wykazują odmienne preferencje względem stopnia wzbogacenia siedlisk związkami azotu oraz są rozpowszechnione w kraju.

Porosty (Xanthoria parietina i Hypogymnia physodes) wykorzystane w eksperymencie

Plechy do transplantowania, zebrane w Borach Tucholskich, eksponowano w krajobrazie rolniczym Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego. Część prób poddano nawożeniu siarczanem amonu (NH₄)₂SO₄, natomiast plechy kontrolne nawadniano sztuczną wodą deszczową. Eksperyment powtórzono trzykrotnie w okresie letnim, jesiennym i zimowym w 2019 i 2020 r. Aktualnie trwa opracowywanie wyników. Analiza obejmuje między innymi określenie wpływu nawożenia na wskaźniki charakteryzujące bionty porostowe, tj. zawartość chlorofilu a (fotobiont) i ergosterolu (mykobiont) oraz produkcję metabolitów wtórnych (atranoryny, parietyny).

Badania nad składem pierwiastkowym egzoszkieletu i narządów wewnętrznych jelonka rogacza opublikowane

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 22, luty 2021 15:20

Niedawno ukazała się w Environmental Pollution (IF 6,972) wieloautorska praca, której głównym autorem jest dr hab. Grzegorz Orłowski, prof. IŚRiL, a jednym ze współautorów dr inż. Krzysztof Ziomek (obaj z IŚRiL PAN). Dotyczy ona składu pierwiastkowego pokryw skrzydłowych i odwłoków u jelonka rogacza Lucanus cervus w Europie. Kluczowe pytanie badawcze brzmi: czy i w jakim stopniu skład pierwiastków metalicznych i metaloidów z dwóch głównych frakcji ciała: egzoszkieletu (elytra) i narządów wewnętrznych (zawierających treści pokarmowe), jest skorelowany ze sobą u dzikich populacji największego europejskiego chrząszcza saproksylicznego – jelonka rogacza, a także w jaki sposób stężenia metali w tych dwóch frakcjach ciała różnią się w zależności od wielkości osobników i od lokalnych warunków siedliskowych.

Dorosły samiec jelonka rogacza, fot. Maria Fremlin

Zbadano zmienność stężeń 12 pierwiastków chemicznych (Ca, Mg, K, Na, Mn, Fe, Zn, Cu, As, Cd, Pb i Ni) u osobników z 28 populacji zamieszkujących gradient siedlisk miejsko-leśnych w całym zasięgu występowania tego gatunku, od Hiszpanii po Rosję. U osobników z poszczególnych populacji stężenia tych pierwiastków (z wyjątkiem Ni i Pb) były od 2 do 13 razy wyższe w odwłokach niż w pokrywach skrzydłowych, a wielkość tych różnic była związana zarówno z rozmiarem osobników, jak i z lokalnymi warunkami siedliskowymi. Mniejsze osobniki, zarówno z siedlisk leśnych, jak i miejskich, miały zwykle wyższe stężenie pierwiastków śladowych (Zn, As, Cd, Pb i Ni). W przypadku sześciu pierwiastków (Mg, K, Na, Mn, Cd i Ni) stężenie w pokrywach i odwłokach było wzajemnie skorelowane na poziomie osobniczym i populacyjnym. Sugeruje to ograniczenie możliwości stosowania zawartości tych pierwiastków w pokrywach jako wyznacznika ich stężenia w całym ciele owadów, jak przyjmowano dotąd. Autorzy podkreślają, że u nieżerujących dorosłych chrząszczy saproksylicznych minerały pozyskane podczas stadium larwalnego mogą być skoncentrowane w dużych ilościach w tkance tłuszczowej.

Dostęp do tej pracy, zatytułowanej Breaking down insect stoichiometry into chitin-based and internal elemental traits: Patterns and correlates of continent-wide intraspecific variation in the largest European saproxylic beetle znajduje się pod linkiem: https://doi.org/10.1016/j.envpol.2020.114064

Ocena cyklu życia produkcji pszenicy w różnych systemach uprawy roli

Szczegóły

Poprawiono: poniedziałek, 22, luty 2021 15:26

W czasopiśmie Agronomy (IF 2,603) ukazał się artykuł dr Małgorzaty Holka i dr hab. Jerzego Bieńkowskiego, prof. IŚRiL PAN (Zakład Systemów Produkcji Rolniczej), zatytułowany “Assessment of Environmental Burdens of Winter Wheat Production in Different Agrotechnical Systems”. Praca przedstawia wyniki analizy skutków środowiskowych powstających w cyklu życia produkcji pszenicy w trzech systemach uprawy roli: tradycyjnym, uproszczonym i siewu bezpośredniego.

Badania wykonano w ramach realizacji projektu nr 2015/19/N/HS4/03031, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

Holka, M.; Bieńkowski, J. 2020. Assessment of Environmental Burdens of Winter Wheat Production in Different Agrotechnical Systems. Agronomy 2020, 10, 1303. https://doi.org/10.3390/agronomy10091303